تجربه کاربری مهم‌تر است یا رابط کاربری؟ کدام‌یک محصول بهتری برای ما می‌سازند؟ اصلاً این دو با هم تفاوتی دارند؟ این‌ها سؤالاتی است که احتمالاً شما هم با آنها روبرو هستید. تجربه کاربری و رابط کاربری هرچند اصطلاحاتی جدید و بروز هستند اما مفهوم آنها همیشه در طراحی محصولات نقش اساسی داشته است. همان‌قدر که زیبایی و جذابیت یک محصول مهم است، راحتی کار با آن‌هم اهمیت دارد. این دو در کنار هم می‌توانند فروش یک محصول را بالا ببرند. در این مقاله از وب 24 به بررسی تفاوت رابط کاربری و تجربه کاربری پرداخته‌ایم. اگر شما هم با سؤالات ابتدای متن مواجه هستید، این مقاله به آنها پاسخ می‌دهد.
UX مخفف User Experience به معنای تجربه کاربری و UI مخفف User Interface به معنای رابط کاربری است. این دو اغلب با هم اشتباه گرفته می‌شوند. بنابراین در این مقاله می‌خواهیم هر کدام را توضیح دهیم و بیبینم چگونه از آنها برای اهداف خود استفاده کنیم.
طراحی تجربه کاربری (UX) و نیز طراحی رابط کاربری (UI) هر دو باید با هم همکاری کنند تا به محصول نهایی مورد نظر برسیم. طراحی تجربه کاربری موضوعی تحلیلی و تکنیکالی است اما طراحی رابط کاربری بیشتر شبیه به طراحی گرافیک اما با وظایف پیچیده‌تری است. در طراحی اپلیکیشن، تجربه کاربری (UX) و رابط کاربری (UI) با همکاری هم زمان خود را برای حذف موانع راه جهت یک تجربه خوب متمرکز می‌کنند. طراحان تجربه کاربری به‌طور فعالانه بر روی جنبه‌های تعامل کاربر با شرکت، خدمات و محصولات تمرکز می‌کنند؛ در حالیکه رابط کاربری این تجربه را می‌گیرد و آن را برای فهم آسان‌تر می‌کند. بنابراین هر دو مکمل همدیگر هستند و برای ایجاد تجربه‌ای دلنشین برای کاربر ضروری هستند و نمی‌توان یکی را بر دیگری مقدم دانست.
تجربه کاربری و رابط کاربری دو روش متفاوت هستند اما با هم کمک می‌کنند تا یک محصول بسیار موفق داشته باشیم. آیا آماده‌اید که به طور دقیق‌تر به آنها بپردازیم. پس به ادامه مطلب توجه کنید.
طراحی تجربه کاربری (UX Design) چیست؟
گمان کنید که شما یک نجار هستید که آماده‌اید یک پروژه جدیدی را شروع کنید. قبل از اینکه مصالحی را بخرید و تصمیم بگیرید چه ابزارهایی نیاز دارید باید بدانید که چه چیزی می‌خواهید بسازید. بالاتر از آن باید بدانید برای چه کسی می‌خواهید بسازید، چرا می‌خواهید آن را بسازید و اینکه چقدر زمان دارید تا آن را به طور کامل آماده کنید.
بگذارید بگوییم که شما می‌خواهید یک میز سفارشی را برای یک مدیر اجرایی خاص بسازید. ابتدا باید دانست که اندازه دفتر او چقدر است تا مطمئن شویم میزی که می‌سازیم زیاد بزرگ و یا زیاد کوچک نباشد. مرحله بعد ما باید خودمان را در جای مدیر قرار دهیم و از خود سؤالاتی را بپرسیم. پس از آن با جمع‌آوری این اطلاعات می‌توانیم یک محصول بهتر بسازیم.
در طی فرایند ایجاد، آزمایشاتی را انجام خواهیم داد. آیا ارتفاع میز برای مدیر ما راحت است؟ آیا کشوها به نرمی باز و بسته می‌شوند؟ آیا آنها بیش‌ازحد عمیق و یا خیلی کم عمق نیستند؟ آیا آنها دسترسی سریعی را برای آنچه که مدیر اجرایی نیاز دارد فراهم می‌کنند؟ ما مدیر اجرایی مشابهی را برای نشستن روی میز می‌آوریم و از او می‌خواهیم نظر خود را به ما بگوید. با داشتن تست قابلیت استفاده محصولات توسط دیگران می‌توانیم دیدگاه‌های مختلف را که برای یک محصول موفق ضروری هستند را جمع آوری کنیم.
اما حالا وبسایت و یا اپلیکیشنی را در نظر بگیرید که در آن بهترین شیوه‌ها دنبال شده است. اما به جای اندازه میز و مکان کشو، تجربه‌های دیجیتال با استفاده از عناصری مانند زیر طراحی شده است:
- دکمه‌های Call-to-action
- نوار پیمایش (Navigation bars)
- انیمیشن
- مصورسازی داده (Data visualization)
- پیکربندی سیستم مدیریت محتوا (CMS configuration)
- و غیره
یک طراحی تجربه کاربری مؤثر اهداف کسب‌وکار اینترنتی را با نیازهای کاربر به طور مستمر هم راستا می‌کند. برای مثال یک نیازمندی مشترک برای یک وبسایت تبدیل کردن بازدیدکنندگان به مشتریان راغب است. این امر اغلب با ارائه اطلاعاتی انجام می‌شود که بازدیدکنندگان بدان علاقه‌مند هستند و بیشتر به دنبال آن هستند. اما آنچه که مهم است ارائه گزینه‌های آسان و قابل تغییر برای بازدیدکنندگان است تا بتوانند با کسب‌وکار تماس برقرار کنند. با اینکار آنها احتمالا راغب به خرید می‌شوند و این امر کسب‌وکار را در معرض ایجاد مشتریان راغب بیشتری قرار می‌دهد.
اگر طراحی تجربه کاربری از دانش تعامل انسان استفاده می‌کند، طراحی رابط کاربری چه کاری انجام می‌دهد؟
طراحی رابط کاربری (UI Design) چیست؟
میز را به یاد بیاورید. رنگی که به میز می‌زنیم باید با وسایل دیگر اداره هماهنگی داشته باشد. دستگیره‌های کشو باید دارای جنس خوب با دسته راحت باشند.
از آنجا که تجربه کاربر شامل وظایفی برای بهینه‌سازی استفاده از یک محصول همراه با لذت کاربر و افزایش کارایی است؛ طراحی رابط کاربر مکمل آن است و شامل شکل و ظاهر، حس و جذابیت محصول است. بنابراین مسئولیت طراح رابط کاربری این است که محتوا، طرح و ظاهر یک محصول را به یک تجربه‌ای گیرا برای کاربر تبدیل کند. طراحان رابط کاربری تجربه کاربر را می‌گیرند و آن را برای درک کردن آسان می‌کنند. در پروژه‌های تکنولوژی مانند اپلیکیشن‌ها و وبسایت‌ها پیکرنگاری (iconography)، نوار پیمایش (navigation bars) و انیمیشن‌ها مسئولیت‌های طراح رابط کاربری هستند. یک کالا می‌تواند یک رابط کاربری عالی داشته باشد و یک تجربه کاربری بسیار بد داشته باشد. برای مثال یک وبسایت می‌تواند زیبا به نظر برسد اما در صورتی که فرم تماس به خوبی در معرض نمایش نباشد یک طراح رابط کاربری آن هدفی را که دارد قادر نخواهد بود انجام دهد.
طراحی سایت فروشگاهی اختصاصی در وب 24
تفاوت تجربه کاربری و رابط کاربری در چیست؟ ؛ تفاوت ux و ui
برای درک تفاوت رابط کاربری و تجربه کاربری باید بدانید که رابط کاربری به جنبه‌های زیبایی‌شناسی یک محصول اشاره دارد. این جنبه‌های زیبایی‌شناسی باعث جلب‌توجه کاربران و تعامل آنها با محصول می‌شوند؛ اما تجربه کاربری درواقع تجربه‌ای است که کاربران از کار با یک محصول احساس می‌کنند. درواقع رابط کاربری بر المان‌های بصری محصول مثل تایپوگرافی، رنگ‌ها، فونت‌ها، نوارهای منو و... تمرکز دارد؛ در همین حال تجربه کاربری بر کاربر و سفر مشتری تمرکز می‌کند.
اگر بخواهیم با یک مثال تفاوت ui و ux را روشن کنیم، فرض کنید در حال ساخت یک ساختمان هستید. طراحی ساختمان را باید متناظر تجربه کاربری در نظر بگیرید و دکوراسیون و رنگ دیوارها و... متناظر رابط کاربری در نظر گرفته می‌شود. طراحی ساختمان محل قرارگیری اتاق‌ها و ارتباط آنها با همدیگر را مشخص می‌کند، همچنین محل قرارگرفتن پله‌ها یا درهای ساختمان را تعیین کرده و نشان می‌دهد پنجره‌های ساختمان به کدام سمت باز می‌شوند و... . پس‌ازاینکه ساخت ساختمان بر اساس نقشه و طراحی انجام‌شده به پایان رسید، شما می‌توانید به مسائلی مثل طراحی داخلی ساختمان فکر کنید. رنگ دیوار، طرح پنجره‌ها، نحوه قرارگیری وسایل آشپزخانه و مدل مبلمان و... در این مرحله بررسی می‌شوند.
با استفاده از این مثال می‌توانید درکی کلی از تفاوت رابط کاربری و تجربه کاربری به دست آورید و بفهمید مسئولیت‌ها بین طراح تجربه کاربری و طراح رابط کاربری چگونه تقسیم می‌شوند. درکل می‌توان گفت ابتدا روند منطقی مراحل و محل قرارگیری بخش‌های اصلی محصول طراحی‌شده و در مراحل بعدی به‌ظاهر و رنگ و جنبه‌های زیبایی بصری آن توجه می‌شود. علاوه بر این می‌توان تصوری از نحوه همکاری این دو پیدا کرد؛ به شکلی که طراح تجربه کاربری یک مسیر کلی را برای نحوه کار با محصول در نظر گرفته و پیشنهادهای لازم را برای طراحی عناصر زیبایی‌شناسی به طراح رابط کاربری ارائه می‌کند.
پس‌ازآنکه دیدی کلی از تفاوت رابط کاربری و تجربه کاربری به دست آوردید، حالا می‌توانیم به سراغ عملکرد و وظایف هر بخش برویم و آنها را دقیق‌تر بررسی کنیم.
بیشتر بخوانید: مراحل طراحی سایت
وظایف طراح تجربه کاربری
طراحی تجربه کاربری یعنی شما مراحل سفر مشتری را درک کرده و آن را روی محصول خود پیاده‌سازی کنید. به‌عبارت‌دیگر باید گفت تجربه کاربری چیزی است که یک کاربر از ابتدا تا انتهای کار با محصول شما تجربه می‌کند. شما برای طراحی یک تجربه کاربری مناسب باید به این سؤال پاسخ دهید که چگونه می‌توانم به کاربر کمک کنم در ساده‌ترین و بی‌دردسرترین حالت ممکن به هدف خود برسد؟
درواقع تجربه کاربری تمرکز خود را بر کاربرپسند بودن محصول در طول سفر مشتری قرار داده و سعی می‌کند رضایت مشتری را از کار با محصول در همه شرایط جلب کند. البته تجربه کاربری را نباید تنها به وب‌سایتتان محدود کنید، بلکه کل سفر مشتری را شامل می‌شود. استیو جایز اعتقاد داشت حتی احساس مشتریان از حضور در فروشگاه‌های اپل هم بخشی از تجربه کاربری است. درواقع حتی موقعیت فروشگاه هم بر احساس مشتری تأثیر خواهد گذاشت. ازاین‌رو نحوه فروش محصول، نحوه رونمایی از آن و ارتباطی که با مشتری برقرار می‌کنید، همه روی تجربه کاربری تأثیر زیادی دارند.
می‌توان گفت طراحی تجربه کاربری از یک سؤال یا یک مشکل شروع‌شده و با طراحی نمونه محصول به پایان می‌رسد. یک طراحی تجربه کاربری برای آنکه در کار خود موفق باشد، باید کلیه مراحل سفر مشتری را بشناسد و برای آن برنامه داشته باشد. اینکه مخاطب هدف برند مربوطه چه کسانی هستند، مشتری هدف جزو چه گروهی است و علایق و نیازهای آنها چیست، همه جزو الزامات طراحی یک تجربه کاربری مناسب هستند.
در این قسمت برای درک بهتر تفاوت ui و ux به بررسی وظایف یک طراح تجربه کاربری می‌پردازیم:
تدوین استراتژی: در ابتدای کار طراحان تجربه کاربری باید یک استراتژی مشخص برای روند کار تدوین کنند. این استراتژی باید همه اهداف برند و محصول را دربرگیرد و موردتوافق همه اجزای تیم باشد.
تحقیقات کاربر: به‌طورکلی وقت حرف از طراحی به میان می‌آید معمولاً به یاد طراحی‌های بصری می‌افتیم؛ اما طراحی تجربه کاربری بیشتر با حل مفهومی مسائل سروکار دارد. طراحی تجربه کاربری بیشتر از هر چیز به داده‌های قابل استناد از رفتار کاربران نیاز دارد، زیرا شما به‌عنوان یک طراح تجربه کاربری باید بدانید مشتریان احتمالی چه مشکلاتی دارند و محصول شما چگونه می‌خواهد مشکل آنها را برطرف کند. نوع نیازها و سلایق مشتریان به شما نشان می‌دهد که چگونه می‌توانید رضایت آنها را جلب کنید. البته برای اینکه در این زمینه موفق باشید، نیاز به آمار و داده‌های معتبر دارید.
معماری اطلاعات: یکی دیگر از کارهایی که در حیطه وظایف طراح تجربه کاربری قرار دارد، معماری اطلاعات است. بدین معنا که باید محتوای سایت، اپلیکیشن یا محصول را سازمان‌دهی و دسته‌بندی کنند. هدف از این کار کمک به کاربران برای پیداکردن راحت محتوای موردنیازشان است.
آزمایش نمونه اولیه: طراحان تجربه کاربری باید پس از پایان کار خود یک نمونه اولیه از محصول را در اختیار دسته‌ای از مشتریان قرار دهند و رضایت آنها را بررسی کنند. بدین ترتیب ایرادات و مشکلات محصول تشخیص داده شده و برطرف می‌شود.
آنالیز داده: طراحان محصول باید همواره همکاری نزدیکی با مدیر محصول داشته باشند و نتایج تست‌ها و نظرسنجی‌ها از مشتریان را آنالیز کنند.
وظایف طراح رابط کاربری
طراحی رابط کاربری چیزی نیست جز استفاده از تایپوگرافی، رنگ‌ها، فونت‌ها و دیگر المان‌های تصویری برای طراحی یک ظاهر کاربرپسند برای محصول. درواقع طراحی رابط کاربری کاری است شبیه صیقل دادن ظاهر یک محصول، این کار باعث ارتقا کاربری محصول شده و یک ارتباط احساسی بین مصرف‌کننده نهایی و محصول ایجاد می‌کند.
درواقع می‌توان گفت تجربه کاربری توسط مجموعه‌ای از رابطهای کاربری ایجاد می‌شود. رابطهای کاربری در بخش‌های مختلف محصول به کمک هم یک تجربه کاربری مناسب را به وجود می‌آورند. البته باید توجه داشته باشید محدوده کاری طراح رابط کاربری را بهتر می‌توان تعریف کرد، زیرا رابط کاربری دقیقاً روی جنبه‌های بصری و زیبایی‌شناسی یک محصول تمرکز دارد؛ اما طراح تجربه کاربری در قسمت‌های مختلف سفر مشتری کار می‌کند تا یک تجربه عالی برای هر کاربر بسازد.
کار یک طراح رابط کاربری درست پس از پایان کار طراح تجربه کاربری آغاز می‌شود، در مرحله نمونه‌سازی. در این مرحله طراح رابط کاربری نمونه اولیه محصول را دریافت کرده و طراحی‌های بصری را به آن اضافه می‌کند؛ این کار باعث می‌شود محصول به لحاظ زیبایی‌شناسی در جایگاه مناسبی قرار گیرد، کاربری آن ساده‌تر شده و برای نمایش در دستگاه‌های مختلف، بهینه‌سازی شود.
بهتر است در ادامه بررسی تفاوت رابط کاربری و تجربه کاربری، نگاهی دقیق‌تر به وظایف طراح رابط کاربری بیندازیم:
تحقیقات طراحی: تحقیقات طراحی بخشی از کار است که به جمع‌آوری اطلاعات درمورد کاربران، رقبا و مدل‌های روز طراحی می‌پردازد. در این مرحله طراح رابط کاربری به بررسی سلایق مشتریان هدف می‌پردازد، طراحی محصولات رقبا را بررسی می‌کند و ترندهای روز طراحی در حیطه محصول موردنظر را مشخص می‌کند. این اطلاعات برای ایجاد یک رابط کاربری بروز، تأثیرگذار و مطابق با نیازها و سلایق مشتریان بسیار حیاتی است.
طراحی بصری: مسئولیت طراحی همه المان‌های بصری محصول با طراح رابط کاربری است. در این بخش طراحی لایه‌های مختلف رابط کاربری انجام می‌شود. مواردی مثل انتخاب رنگ و فونت مناسب، طراحی آیکن‌ها و دکمه‌ها و... جزو وظایف طراح رابط کاربری به شمار می‌آید.
طراحی گرافیکی و برندینگ: به‌طورکلی طراحی رابط کاربری ارتباط نزدیکی با برندینگ محصول دارد. یک طراح رابط کاربری باید همیشه حواسش به برند باشد و در طراحی‌های خود، بین کاربری محصول و هویت برند آن تعادل برقرار کند. هویت برند معمولاً توسط تیم خلاقیت برند تعریف می‌شود اما کار پیاده‌سازی آن روی ظاهر محصول توسط طراح رابط کاربری انجام می‌شود. درواقع می‌توان گفت طراح رابط کاربری ارتباط زیادی با طراحی گرافیکی دارد.
ایجاد سیستم‌های طراحی: برای اطمینان از ثبات برند و محصولات، طراحان رابط کاربری باید راهنمایی‌های لازم درمورد ظاهر محصول یا برند را منتشر کنند. این راهنمایی شامل دستورالعمل‌ها، کتابخانه الگوها و اجزای مختلف طراحی است که نشان می‌دهند یک محصول چگونه باید به نظر برسد.
طراحی واکنش‌گرا: طراحی محصول باید به شکلی باشد که در همه دستگاه‌ها یا پلتفرم‌ها قابل‌استفاده باشد. مثلاً در طراحی سایت ریسپانسیو یا واکنش‌گرا طراح رابط کاربری باید به نمایش صحیح و کامل سایت در کامپیوترهای شخصی، موبایل‌ها و تبلت‌ها توجه کند. رعایت این موضوع هم جزو وظایف اصلی طراح رابط کاربری است.
طراحی تعاملی: امروزه تعامل برقرارکردن مشتری با محصول نقش مهمی در فروش آنها دارد. اگر محصول بتواند تعامل مشتری احتمالی را برانگیزد با احتمال بالایی آن را به مشتری واقعی تبدیل می‌کند. یک رابط کاربری پویا نقش مهمی در ایجاد تعامل بین کاربران و محصول خواهد داشت که طراح رابط کاربری باید به آن توجه ویژه‌ای داشته باشد.
نمونه‌سازی اولیه: نمونه‌های اولیه محصول به سازندگان کمک می‌کنند نحوه کارکرد، زیبایی، تعامل محصول با مشتری و همه ویژگی‌های آن را بسنجند. طراح موردنظر باید نمونه اولیه کار را در اختیار سازندگان قرار دهد تا اشکالات آن بررسی و رفع شود.
طراحی رابط کاربری و تجربه کاربر مکمل یکدیگرند
کارشناسی در مورد UI و UX اینگونه می‌گوید: «نرم‌افزار یا وبسایتی که ظاهری عالی و کاربرپسند دارد اما کار کردن و تعامل با آن از جانب کاربر دشوار است نشان‌دهنده رابط کاربری خوب (UI) و تجربه کاربری (UX) ضعیف است و وبسایت یا نرم‌افزاری که کار کردن با آن ساده و قابل تعامل است ولی ظاهری بد دارد نشان دهنده تجربه کاربری خوب و رابط کاربری بد است».
بنابراین به طور خلاصه می‌توان گفت: تجربه کاربری و رابط کاربری دارای رابطهای موازی با هم هستند و وبسایتی را می‌توان عالی دانست که یکجا تجربه کاربری و رابط کاربری را داشته باشد.
جمع‌بندی
تفاوت ui و ux یکی از مسائل پرابهام در طراحی محصول است. بسیاری از افراد این دو را با هم یکی می‌دانند اما تفاوت‌های اساسی میان آنها وجود دارد. درحالی‌که رابط کاربری درمورد ظاهر محصول و موضوعات زیبایی‌شناسی آن است، تجربه کاربری بر سفر مشتری و احساس کاربر از محصول تمرکز دارد. این دو حیطه مکمل یکدیگرند و باید با همکاری یکدیگر محصول را به شکلی جذاب، کاربردی و موردپسند مشتریان طراحی کنند.
